De gemeente Waterland heeft maar liefst vier van rijkswege beschermde stads- en dorpsgezichten en staat bol van de monumenten, maar heeft ook de politieke wens uitgesproken de mogelijkheden van verduurzamen van beschermd erfgoed te verruimen. COUP onderzocht de mogelijkheden, afgestemd op de ruimtelijke karakteristieken per locatie.
Het project richtte zich op het verduurzamen van het beschermde erfgoed in de gemeente Waterland, waar het plaatsen van zonnepanelen en het isoleren van gevels, daken en glas vergunningplichtig is. Dit geldt voor panden met een monumentale status en alle panden binnen de vier Rijks beschermde stads- en dorpsgezichten die Waterland rijk is (stadskern Monnickendam, Marken, Zuiderwoude en Broek in Waterland). De wens vanuit de gemeente is om de verduurzamingsmogelijkheden voor monumenteigenaren en bewoners van beschermde stads- en dorpsgezichten te verruimen, en de erfgoedwaarden daarbij zo min mogelijk aan te tasten. Het aanpassen van het zonnepanelenbeleid om monumenteigenaren tegemoet te komen, was daarbinnen de belangrijkste opgave. Zonnepanelen en zonnecollectoren zijn de meest voorkomende verduurzamingsmaatregelen, die veel invloed hebben op het uiterlijk aanzien van een gebouw, straat of gebied. Daarnaast zijn ook het plaatsen van technische installaties, bijvoorbeeld warmtepompen en airco’s, en het isoleren van gevels, daken en ramen meegenomen in het onderzoek.
Het onderzoek bestond uit drie fases:
Fase 1. Inventarisatie van het huidige beleid en de gebieden en de ruimtelijke karakteristieken en participatie met stakeholders (medewerkers gemeente, commissie ruimtelijke kwaliteit, stads- en dorpsraden en gemeenteraad);
Fase 2. Het opstellen van beleidsscenario’s, met een streng regime, een medium regime en een vrijblijvend regime. Deze hebben we gevisualiseerd in straatbeelden van de verschillende dorpskernen en de invloed op de ruimte geanalyseerd. Het ene gebied verdraagt meer dan het andere, als gevolg van dakvormen, zichtbaarheid vanuit de openbare ruimte, historische waarde etc. Daarom willen we per gebied, soms per straat, aan de knoppen kunnen draaien van een passend regime.
Fase 3. Advies. Met de verschillende stakeholders hebben we de verschillende regimes per locatie besproken, en zodoende de meest passende scenario’s per locatie vastgesteld. Daarnaast hebben we een aantal algemene uitgangspunten geformuleerd, waarmee rekening gehouden dient te worden bij het plaatsen van zonnepanelen, -collectoren en technische installaties.
In november 2023 hebben we ons voorstel gepresenteerd aan de gemeenteraad. De gemeente zal op basis van het advies en de keuzes van de gemeenteraad haar welstandsbeleid herzien.
Urban Producer
Urban Producer
In-house entrepreneur
