Kerkenvisie Gemert-Bakel

Gemert-Bakel is een Brabantse gemeente in het Peelgebied met een van oorsprong voornamelijk Rooms-Katholieke bevolking. Het rijke roomse leven van weleer is in Gemert-Bakel duidelijk terug te zien in het aanwezige erfgoed. Katholieke kerken met hun torens domineren het landschap en markeren zo de verschillende kernen in de gemeente. Ze laten eeuwen van religiebeleving zien. De gemeente Gemert-Bakel heeft COUP en Hylkema Erfgoed gevraagd om een duurzaam toekomstperspectief te ontwikkelen voor het religieus erfgoed.

Grote uitdagingen

Veel kerken staan op dit moment voor grote uitdagingen. Door teruglopende bezoekersaantallen en stijgende energiekosten worden kerkbesturen gedwongen goed over hun toekomst na te denken. Gebouwen die met liefde gebouwd en onderhouden zijn door lokale gemeenschappen komen onder druk te staan of worden door de centrale ligging als interessante plekken gezien voor sloop en nieuwbouw.

Om te voorkomen dat karakteristieke identiteitsdragers worden gesloopt is het goed om proactief te handelen en naar de toekomst te kijken. Daarin speelt de burgerlijke gemeente ook een grote rol. Veel kerkgebouwen zijn van groot belang voor het aanzien van dorpen en steden en dragen in hoge mate bij aan de identiteit van plaatsen, wijken en buurten. Het zijn oriëntatiepunten in het landschap en de gemeenschap die zich in de loop van de tijd rond een kerkgebouw heeft gevormd, draagt veel bij aan het maatschappelijk leven van kernen.

Onze aanpak

De gemeente Gemert-Bakel heeft de decentralisatie-uitkering aangevraagd van het rijk om samen met de kerkeigenaren een duurzaam toekomstperspectief te ontwikkelen. Voor de gemeente vormt de kerkenvisie een belangrijke bouwsteen in de nieuwe omgevingsvisie. Juist omdat de kerken een belangrijke plaats innemen in het maatschappelijk leven van Gemert-Bakel.

COUP heeft gesprekken gevoerd met de parochie en andere kerkbestuurders en -eigenaren en de toekomstverwachting, gezamenlijke uitdagingen en kansen in beeld gebracht. Welke kerken zullen in de toekomst hun religieuze functie behouden en voor welke kerken zal een nieuwe functie moeten worden gezocht, en waar kan dan aan worden gedacht?

Bij enkele kerken speelt al een (voornemen tot) herbestemming. Door de kerkenvisie in een vroeg stadium op te pakken wil de gemeente stimuleren dat de herbestemming van kerken wordt gecombineerd met andere maatschappelijke aandachtspunten, zoals de woningbehoefte, centrumontwikkelingen en verouderde multifunctionele accommodaties. Het resultaat is een rapportage die ingaat op de geschiedenis én de toekomst van de kerkgebouwen in de gemeente.