Kerkenvisie
Een mooie opgave rondom religieus erfgoed
Kerkenvisie
Thuiswerkmodule
Voor gemeenten die een kerkenvisietraject starten (of al zijn gestart) en de lockdown periode productief willen maken is er goed nieuws! COUP heeft een kerkenpaspoortenmodel met thuiswerkmodule ontwikkeld, waarmee de eerste stappen naar een kerkenvisie gemakkelijk vanuit huis kunnen worden gezet. Op deze manier kan een basis worden gelegd, om direct na de crisis uit de startblokken te schieten!
Veel kerkgebouwen staan leeg of komen tussen nu en 10 jaar leeg te staan. Ruwe schattingen laten zien dat het in totaal over meer dan 6000 kerkgebouwen gaat. Waar onze grootouders nog bijna allemaal naar de kerk gingen doen onze kinderen dat (straks) bijna niet meer. Niet alleen het instituut staat onder druk, maar ook een rijke historie van ruim 2000 jaar.
Kerkgebouwen zijn de ziel van onze geschiedenis, dragers van identiteit en iconen in het Nederlands landschap. Mede door het ministerie van OC&W komt er steeds meer aandacht voor deze problematiek. De actie ligt op het gemeentelijk niveau en daarvoor is geld ter beschikking gesteld.
Vooruit zien?
Gemeenten kunnen voor het opstellen van een kerkenvisie financiële ondersteuning aanvragen bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. COUP kan daarbij helpen. Een COUP Kerkenvisie geeft richting aan een koers voor het behoud en/of het (nieuwe) gebruik van religieus erfgoed. Er is een stappenplan dat werkt en tegelijkertijd ruimte laat voor maatwerk. COUP heeft ruimte ervaring met complexe erfgoedopgaven en wij beschikken over een multidisciplinair team. We zijn in staat om draagvlak te organiseren en op basis van samenspraak te komen tot tastbaar resultaat. Een kerkenvisie die gemaakt is zonder de eigenaren, de gebruikers en de omwonenden zal weinig toegevoegde waarde hebben.
Onze methode
In de aanpak die COUP heeft ontwikkeld wordt het ontwikkelen van een kerkenvisie opgedeeld in twee fasen. In de eerste fase wordt geïnventariseerd wat de huidige staat is van de kerken binnen de gemeente. Zowel de fysieke staat, als de staat van de huidige exploitatie wordt onderzocht. Dit gebeurt door middel van het contact leggen, kennismaken en verkennen met alle stakeholders. Dit leidt tot een analyse die ons in staat stelt uit te lichten wat de belangrijke aandachtspunten zijn voor nu en voor de toekomst. Deze fase wordt afgerond door middel van een rapport met de inventarisatie en analyse van de gehele portefeuille, als ook een kerkenpaspoort per gebouw. Dit rapport bevat daarnaast een uitgebreid actieplan voor de tweede fase. In de tweede fase worden de geïdentificeerde uitdagingen aangegaan en de uiteindelijke kerkenvisie opgeleverd.
Wij denken dat een kerkenvisie meer is dan een antwoord op vragen rondom de toekomst van alle kerkgebouwen in een gemeente. Het is aanleiding voor een open gesprek. Het gaat niet alleen over behoud van gebouwd erfgoed, maar ook over sociale cohesie, integratie en stads- of dorpsontwikkeling. Dit vraagt om een integrale aanpak. Een kerkenvisie wordt gemaakt in een beperkte periode, maar het is een document dat de basis vormt voor toekomstige ontwikkelingen over een langere periode.
Vooruit zien?
Gemeenten kunnen voor het opstellen van een kerkenvisie financiële ondersteuning aanvragen bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. COUP kan daarbij helpen. Een COUP Kerkenvisie geeft richting aan een koers voor het behoud en/of het (nieuwe) gebruik van religieus erfgoed. Er is een stappenplan dat werkt en tegelijkertijd ruimte laat voor maatwerk. COUP heeft ruimte ervaring met complexe erfgoedopgaven en wij beschikken over een multidisciplinair team. We zijn in staat om draagvlak te organiseren en op basis van samenspraak te komen tot tastbaar resultaat. Een kerkenvisie die gemaakt is zonder de eigenaren, de gebruikers en de omwonenden zal weinig toegevoegde waarde hebben.
Onze methode
In de aanpak die COUP heeft ontwikkeld wordt het ontwikkelen van een kerkenvisie opgedeeld in twee fasen. In de eerste fase wordt geïnventariseerd wat de huidige staat is van de kerken binnen de gemeente. Zowel de fysieke staat, als de staat van de huidige exploitatie wordt onderzocht. Dit gebeurt door middel van het contact leggen, kennismaken en verkennen met alle stakeholders. Dit leidt tot een analyse die ons in staat stelt uit te lichten wat de belangrijke aandachtspunten zijn voor nu en voor de toekomst. Deze fase wordt afgerond door middel van een rapport met de inventarisatie en analyse van de gehele portefeuille, als ook een kerkenpaspoort per gebouw. Dit rapport bevat daarnaast een uitgebreid actieplan voor de tweede fase. In de tweede fase worden de geïdentificeerde uitdagingen aangegaan en de uiteindelijke kerkenvisie opgeleverd.
Wij denken dat een kerkenvisie meer is dan een antwoord op vragen rondom de toekomst van alle kerkgebouwen in een gemeente. Het is aanleiding voor een open gesprek. Het gaat niet alleen over behoud van gebouwd erfgoed, maar ook over sociale cohesie, integratie en stads- of dorpsontwikkeling. Dit vraagt om een integrale aanpak. Een kerkenvisie wordt gemaakt in een beperkte periode, maar het is een document dat de basis vormt voor toekomstige ontwikkelingen over een langere periode.
Kerkenvisie opstarten in tijden van Coronacrisis
Met onze paspoortenmethode kan het traject voor het vormen van een kerkenvisie gemakkelijk vanuit huis worden gestart. De belangrijke eerste stappen kunnen van achter het bureau worden gezet, zowel door leden van het kerkenvisieteam van een gemeentelijke organisatie als desgewenst door ondersteuning vanuit COUP. Zo kan ‘verloren tijd’ tijdens de lockdown juist worden omgezet in resultaten! Door een aftrap met een virtuele bijeenkomst worden betrokkenen ingewijd in het systeem dat we hebben ontworpen om op een efficiënte en doeltreffende manier informatie over alle kerken binnen de gemeente te verzamelen en te verwerken tot bruikbare inzichten. Op deze manier kan een basis worden gelegd, om zodra de crisismaatregelen verlicht worden uit de startblokken te schieten! Klik hier voor uitgebreide informatie over het paspoortensysteem.
Ook als er al een start is gemaakt met een Kerkenvisietraject kan de paspoortenmethode een goede manier zijn om alle informatie te ordenen, te analyseren en te presenteren. Een aantal gemeenten, zoals bijv. Alkmaar, hebben ons later in het traject betrokken, bij de afronding van de eerste fase. Het paspoortenmodel is een systeem waarin de verzamelde informatie over alle kerken ook op langere termijn dynamisch bijgehouden wordt, zodat het bestand altijd up to date blijft. De kerkenvisie is immers slechts de start van een proces om met alle stakeholders de schouders onder ongewenste ontkerkelijkingseffecten te zetten. Het systeem heeft zo een lange adem, die uiteindelijk nodig is om voor alle bedreigde waardevolle kerkgebouwen een duurzaam en goed toekomstperspectief te vinden.
Samenwerking en kennis van zaken
COUP snapt dat de jarenlange historie van (het gebruik van) kerkgebouwen een effect heeft op de toekomstige ontwikkelingen en dat de cultuurhistorische waarde van het gebouw slechts één van de aandachtspunten is. Kerken zijn ontmoetingsplaatsen, dragers van (cultuur)historie en architectonische en bouwkundige hoogstandjes. Ze markeren ons verleden en hopelijk ook onze toekomst.
Wij schrijven niet zelfstandig vanachter een bureau aan een kerkenvisie, maar we gaan in gesprek met alle betrokkenen en zoeken naar gezamenlijke doelstellingen. Dit is de essentie van een kerkenvisie. Wat verwachten de eigenaren, de gebruikers, de omwonenden en de gemeente als resultaat van de kerkenvisie en hoe gaan we dat gezamenlijk bereiken? Vanuit een multidisciplinair team brengt COUP kennis van bouwhistorie, erfgoed, planologie, verduurzaming en gebiedsontwikkeling. Bovenal zijn wij in staat – samen met anderen – een gedachtesprong te maken en daarmee niet voor de hand liggende oplossingen aan het licht te brengen.
COUP is bij verschillende gemeenten door het land al betrokken bij het vormen van een kerkenvisie. Het kaartje geeft aan waar.
• Provincie Zeeland
• Alkmaar
• Enkhuizen
• Stede Broec
• Drechterland
• Haarlem
• Zaanstad
• Winterswijk
• Oost Gelre
• Aalten
Resultaten en continuïteit
Hierin komen alle disciplines samen en worden – waar nodig – denkrichtingen voor de toekomst opgenomen. Niet als een beperking, maar als een kans.
Een kerkenvisie is meer dan een stapel kerkenpaspoorten. De visie biedt overzicht en brengt in kaart hoe het staat met de kerkgebouwen, toont kansen op het gebied van RO, toerisme en andere beleidsvelden. Het is bovenal een middel om blijvend met elkaar in contact te staan. Het resultaat is dat proactief krachten worden gebundeld en dat onze karakteristieke (monumentale) kerkgebouwen voor de toekomst op een duurzame wijze behouden kunnen worden. Een COUP kerkenvisie zet aan tot actie!
Contact
Voor meer informatie over kerkenvisies kunt u contact opnemen met Heleen Agterhuis: heleen@coup-group.com, tel: 06-46215160
